Kritika: Žitije Georgija Leze
Roman „Romani u prahu i drugi romani“ Veselina Mišnića još dugo će, kako po svojim fizičkim dimenzijama (682 strane), tako i po kompleksnosti strukture, biti predmet izazivanja čitalačke pažnje i njenog svraćanja sa malih džepnih romana, ili romana „stonoga“ kako je Borhes duhovito nazivao romane od oko sto stranica.
Ti izazovi mogli bi biti motivisani, pre svega, Mišnićevom idejom po kojoj je, na prvom mestu, roman tekstualno neograničena priča u kojoj su jezička omeđenost i insistiranje na ekonomiji upotrebe jezika tradicionalno sporni, pogotovo što ta spornost redovno završava u lagumima nedorečenosti i konfuznosti pripovedanja.
Tri teme
Plural Mišnićevog romana zamišljen je kao uzbudljiva trilogija tri velike, dramatične i nezaobilazne književne teme: o prijateljstvu, ljubavi i stradanju, čiji kult konstituišu pored tri zasebne knjige (Dolina bogova, Leza i Pobrkotine) isto toliko dodatnih ili pratećih poglavlja (Sofija, Pobrkotine I i Pobrkotine II).
Mozaična i tehnička zajednica ovih šest delova romana i pored posvete znamenitim likovima crnogorske kulture među kojima su pesnik Aleksandar Leso Ivanović i slikar Aleksandar Prijić, ipak je globalna priča o stradanju Georgija Leze koji je detaljistikom svog života i njegovim emocionalnim i psihološkim „prelivima“ inspirisao Veselina Mišnića da izuči tu detaljistiku i napiše priču o njemu i njegovom „proteinu života“, i to onu nesvodljivu priču koja gen svoje nesvodljivosti nosi i prenosi kroz sopstveno večno obnavljanje.
Mišnićev roman sa množinom i sastavom svojih prahova mogao bi se označiti upadom u nemire života u čijoj energiji je koncentrisan gotovo maligni potencijal želje da se svi ti nemiri zaustave i petrifikuju u unutrašnjem jeziku praha. On kao da želi da aktivira istine i iskustva: samoću, ljubavi, prijateljstva, stradanja.
U Mišnićevoj „Dolini bogova“ rađa se jedan za drugim 51 roman u prahu od kojih svaki za sebe ima ključ „proteinske zagonetke života“ čije filozofske suštine gotovo da su tehnički balsamovane u uvodnim besedama. Njihova refleksivna utopija denudira ideje Mišnićevih romana ponaosob pretvarajući se tako u svom kurzivnom sazvežđu u propadeutiku jezičkog egzibicionizma, zbog kojeg se na momente ne čuje dovoljno jasno šta likovi govore piscu, i šta pisac dovikuje njima.
No, i pored te nečujnosti mora se istaći vidljivost širokog Mišnićevog plana romana u koje on spontano umeće nizove priča o prijateljstvu, ali i suicidu kao delu božanske moći s kojom čuda prave ljubav ali i kaznionice u likovima samoća, kriza, i nesnosnih gubitaka motiva, Mišnićevi lirski leksemi prodiru kroz mnoge slave tradicije i savremenosti življenja i pisanja. On je protiv igre u potrazi za istinom. Zato je opširan i abmiciozan „farmaceut“ za reči i zebnje svojih junaka. Za prostor koji ih okružuje činjenicama koje su isplele njihov život.
Zoran M. Mandić
"Politika"
